Kiedy pytałam Was ostatnio na preclowym fanpejdżu o zagadnienia, o których chciałybyście poczytać na blogu, to jedna z czytelniczek zaproponowała stronę bierną w języku niemieckim, czyli Passiv. Przygotowując tamten wpis zdałam sobie jednak sprawę, że najpierw muszę Wam opisać inne zagadnienie będące częścią składową niemieckiej strony biernej. Chodzi o Partizip II.
Mam wrażenie, że niektórzy na sam dźwięk nazw niemieckich zagadnień gramatycznych dostają gęsiej skórki, więc postaram się wytłumaczyć Wam temat Partizip II jak najprościej i najlogiczniej.
Partizip II to trzecia forma czasownika. Poniżej znajdziecie wyjaśnienie, jak utworzyć Pp II dowolnego czasownika (regularnego i nieregularnego), a potem pokażę gdzie się go używa.
Budowa Partizip II w języku niemieckim
Niemieckie czasowniki regularne
Podstawowa zasada przy tworzeniu Partizip II w języku niemieckim polega na tym, że bierzemy bezokolicznik regularnego czasownika, odrzucamy od niego końcówkę -en/-n, następnie do pozostałego rdzenia dodajemy przedrostek ge- i końcówkę -t i tak oto mamy Partizip II. Jak to wygląda po kolei?
machen – robić
mach-en
ge + mach + t = gemacht
sammeln – zbierać
sammel-n
ge + sammel + t = gesammelt
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: hören (słuchać) – gehört, wohnen (mieszkać) – gewohnt, spielen (grać) – gespielt, lernen (uczyć się) – gelernt, leben (żyć, mieszkać) – gelebt, lieben (kochać) – geliebt, grillen (grillować) – gegrillt, kaufen (kupować) – gekauft, sagen (powiedzieć) – gesagt, suchen (szukać) – gesucht itp
WYJĄTKOWA SYTUACJA
Istnieją czasowniki regularne, których rdzeń kończy się na -t/-d/-m/-n. Ze względu na wymowę dostają one dodatkowe -e- przed końcówką -t.
arbeiten – pracować
arbeit-en
ge + arbeit + et = gearbeitet
atmen – oddychać
atm-en
ge + atm + et = geatmet
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: rechnen (liczyć) – gerechnet, antworten (odpowiadać) – geantwortet, heiraten (ożenić się, wyjść za mąż) – geheiratet, trocknen (suszyć) – getrocknet, zeichnen (rysować) – gezeichnet, warten (czekać) – gewartet, baden (kąpać się) – gebadet.
Niemieckie czasowniki nieregularne
Czasowniki nieregularne są po prostu do nauczenia. Żeby ułatwić sobie naukę można je podzielić na mniejsze grupy (ja się ich tak uczyłam swego czasu). W najbliższym czasie wrzucę na bloga listę czasowników nieregularnych inaczej zwanych mocnymi.
Małą podpowiedzią może być fakt, że praktycznie każdy czasownik nieregularny w czasie teraźniejszym Präsens ma nieregularną formę Partizip II. Czasowniki te w PP II mają bardzo często (choć nie zawsze) końcówkę -en.
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: fahren (jechać) – gefahren, kommen (przyjść, przyjechać, pochodzić) – gekommen, essen (jeść) – gegessen, geben (dawać) – gegeben, lesen (czytać) – gelesen, ziehen (ciągnąć) – gezogen, gehen (iść) – gegangen, denken (mysleć) – gedacht, nehmen (brać) – genommen, stehen (stać) – gestanden.
Niemieckie czasowniki rozdzielnie złożone
Czasowniki rozdzielnie złożone to coś, co sprawia, że nie można przerywać Niemcom wypowiedzi i trzeba ich wysłuchać do końca 😉 Niektóre czasowniki mają rozdzielnie złożone przedrostki np mit-/ein-/an-/auf- itp, które przy budowaniu zwykłego zdania wędrują na sam koniec.
Przedrostków/prefiksów jest sporo, więc ja osobiście nigdy nie zalecam uczenia się ich moim kursantkom na pamięć. Uważam, że jak się je zobaczy raz, drugi, dziesiąty (a pojawiają się często w mowie i piśmie), to łatwo je zapamiętać.
No i zdecydowana większość przedrostków rozdzielnie złożonych wygląda jak niemieckie przyimki (to też ułatwia zapamiętanie).
Jak już mamy przed sobą czasownik rozdzielnie złożony, to patrzymy z jakiego czasownika się składa. Ma w sobie czasownik regularny? Czy może nieregularny? Ogólna zasada przy czasownikach rozdzielnie złożonych:
einkaufen – robić zakupy
ein-kaufen (od kaufen – kupować, regularny gekauft)
ein + ge + kauf + t = eingekauft
aufstehen – wstawać
auf-stehen (od stehen – stać, nieregularny gestanden)
auf + gestanden = aufgestanden
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: ankommen (przybyć, przyjechać) – angekommen (od kommen – gekommen), aufmachen (otwierać) – aufgemacht (od machen – gemacht), vorhaben (planować) – vorgehabt (od haben – gehabt), zumachen (zamykać) – zugemacht, zunehmen (tyć) – zugenommen (od nehmen – genommen), abnehmen (schudnąć) – abgenommen, einladen (zaprosić) – eingeladen (od laden – geladen), anziehen (zakładać) – angezogen (od ziehen – gezogen), ausziehen (rozbierać) – ausgezogen, anfangen (zaczynać) – angefangen (od fangen – gefangen).
Niemieckie czasowniki nierozdzielnie złożone
Czasowniki nierozdzielnie złożone to lekko inna para kaloszy.
Przedrostków nierozdzielnie złożonych jest tylko 8 i dlatego zawsze polecam się ich nauczyć: be-, ge-, er-, ver-, zer-, emp-, ent-, miss-.
Połączyłam je w małe grupy, żeby łatwiej było je zapamiętać.
Dodatkowo polecam zawsze zapamiętać cały przykładowy czasownik np bekommen (dostać), gehören (należeć do), erkranken (zachorować), verstehen (rozumieć), zerstören (niszczyć), empfinden (czuć, odczuwać), entkommen (uciekać, uchodzić), missachten (lekceważyć).
Czasowniki nierozdzielnie złożone mogą mieć w podstawie zarówno czasownik regularny jak i nieregularny.
Co istotne w Partizip II nie mają one przedrostka ge-.
zerstören (niszczyć)
zer-stören (od stören – przeszkadzać, regularny gestört)
zer + (wyrzucamy ge-) stört = zerstört
gehören (należeć do)
ge-hören (od hören – słuchać, regularny gehört)
ge + (wyrzucamy ge-) hört = gehört
entkommen (uciekać, uchodzić)
ent-kommen (od kommen – przyjeżdżać, nieregularny gekommen)
ent + (wyrzucamy ge-) kommen = entkommen
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: bekommen (dostać) – bekommen, erkranken (zachorować) – erkrankt, verstehen (rozumieć) – verstanden, empfinden (czuć, odczuwać) – empfunden, missachten (lekceważyć) – missachtet.
Niemieckie czasowniki zakończone na -ieren
To najprzyjemniejsza część tego wpisu, bo czeka nas sama prościzna. Czasowniki zakończone na -ieren nie dostają przedrostka ge-. KONIEC REGUŁKI 😉
telefonieren (rozmawiać przez telefon)
telefonier-en
telefonier + t = telefoniert
Czasowniki, które tworzą Partizip II w taki sposób to m.in.: markieren (zaznaczać) – markiert, studieren (studiować) – studiert, diskutieren (dyskutować) – diskutiert, amputieren (amputować) – amputiert, bagatellisieren (bagatelizować) – bagatellisiert, blamieren (ośmieszać, kompromitować) – blamiert, dosieren (dozować) – dosiert, engagieren (angażować) – engagiert, funktionieren (funkcjonować, działać) – funktioniert, halbieren (dzielić na pół) – halbiert.
Zastosowanie Partizip II w języku niemieckim
- czas przeszły Perfekt
Ich habe gestern viel gearbeitet. – Dużo wczoraj pracowałam
Timo hat an der Uni Jura studiert. – Timo studiował na uniwersytecie prawo.
Das Buch wird von Katja gelesen. – Książka jest czytana przez Katję.
Das Opfer wurde ins Krankenhaus gebracht. – Ofiara została zawieziona do szpitala.
- przydawka, czyli wyraz określający rzeczownik
eine gemachte Aufgabe – zrobione zadanie
ein gesuchter Mann – poszukiwany mężczyzna
- czas zaprzeszły Plusquamperfekt
Nachdem ich gestern viel gearbeitet hatte, bin ich nach Hause gefahren. – Po tym jak wczoraj dużo pracowałam pojechałam do domu.
Nachdem Timo an der Uni Jura studiert hatte, ist er nach Deutschland umgezogen. – Po studiowaniu prawa Timo przeprowadził się do Niemiec.
Super wszystko wyjaśnione, aż przyjemnie się uczy. Dziękuję za to bardzo mi potrzebne uporządkowanie wiedzy 🙂