Strona bierna w języku niemieckim (Passiv) to chyba drugie zagadnienie obok niemieckich przypadków, które jawi się osobom uczącym się niemieckiego niczym potwór z ośmioma mackami. Jeśli o mnie chodzi, to od czasów studiów starałam się podchodzić do każdego zagadnienia metodą małych kroków, uczyłam się pewnych zagadnień po kolei i dzięki temu od dłuższego czasu nie mam już gramatycznej kaszanki w głowie 😉 moim kursantkom polecam to samo – ucz się po kolei, nie zostawiaj sobie dziur i niezałatwionych spraw, bo niemiecka gramatyka nie zna litości ;P i to, czego nie nauczyłaś się na początku będzie Cię ścigać po wsze czasy.
Kiedy używamy strony biernej w języku niemieckim (Passiv)?
Zacznijmy od informacji, czym jest strona czynna.
To wszystkie zdania, które znacie i których używacie na co dzień mówiąc i pisząc po niemiecku. W stronie czynnej ważna jest osoba/rzecz/coś wykonujące jakąś czynność.
Ulrike liest ein Buch. – Ulrike czyta książkę.
Die Katze schläft auf dem Stuhl. – Kot śpi na krześle. (mój właśnie teraz to robi, łobuz jeden!)
Ich beginne meine Arbeit um 10:00 Uhr. – Zaczynam pracę o 10:00.
Strona bierna odwraca nam trochę sytuację.
Stosuje się ją wtedy, kiedy nie wiemy, kto wykonuje jakąś czynność lub jest to po prostu nieistotne. Język urzędniczy LUBUJE SIĘ w stronie biernej. Jak macie do załatwienia jakieś papióry, to po prostu warto znać Passiv dla własnego zdrowia psychicznego. Passiv występuje poza tym często w opisach (np urządzeń), wiadomościach i uogólnieniach.
Das Buch wird gelesen. – Książka jest czytana.
Das Auto wurde repariert. – Samochód został naprawiony.
Der leckere Kuchen ist gebacken worden. – To smaczne ciasto zostało upieczone. (Zebra! Właśnie ją konsumuję podczas pisania tego tekstu, pycha!)
Jak brzmiałyby te zdania w stronie czynnej? Do każdego potrzebujemy jakiegoś ktosia, który wykonuje daną czynność:
Ulrike liest ein Buch. – Ulrike czyta książkę.
Der Mechaniker reparierte das Auto. – Mechanik naprawił samochód.
Meine Schwiegermutter hat den leckeren Kuchen gebacken. – Moja teściówka upiekła to pyszne ciasto.
Budowa strony biernej w języku niemieckim (Passiv)
Wbrew pozorom strona bierna w języku niemieckim to nie jest bardzo trudne i skomplikowane zagadnienie, ale żeby się jej nauczyć potrzeba wcześniej kilku umiejętności:
- znajomość odmiany czasownika werden w czasie teraźniejszym (Präsens)
| ich werde | wir werden |
| du wirst | ihr werdet |
| er/sie/es wird | sie/Sie werden |
- znajomość odmiany czasownika werden w czasie przeszłym (Präteritum)
| ich wurde | wir wurden |
| du wurdest | ihr wurdet |
| er/sie/es wurde | sie/Sie wurden |
- znajomość odmiany czasownika werden w czasie przeszłym (Perfekt)
| ich bin geworden | wir sind geworden |
| du bist geworden | ihr seid geworden |
| er/sie/es ist geworden | sie/Sie sind geworden |
UWAGA!
W stronie biernej w czasie przeszłym Perfekt trzecia forma czasownika geworden gubi przedrostek ge- i zostaje nam samo worden.
- znajomość Partizip II, czyli trzeciej formy czasownika (regularnej i nieregularnej)
Wpis dotyczący Partizip II w języku niemieckim.
Strona bierna w języku niemieckim we wszystkich czasach
- Czas przyszły Futur I (tak raczej nikt nie mówi, ale już pismo z takim cudem można dostać od urzędu)
Ihr Anliegen wird bearbeitet werden. – Państwa sprawa zostanie opracowana. (A bardziej po polsku: Będziemy zajmować się Państwa sprawą/podaniem itp.)
- Czas teraźniejszy Präsens
Ihr Anliegen wird bearbeitet. – Państwa sprawa jest opracowywana. (A bardziej po polsku: Zajmujemy się Państwa sprawą/podaniem itp.)
- Czas przeszły Perfekt
Ihr Anliegen ist bearbeitet worden. – Państwa sprawa była opracowana. (A bardziej po polsku: Zajmowaliśmy się Państwa sprawą/podaniem itp.)
- Czas przeszły Präteritum
Ihr Anliegen wurde bearbeitet. – Państwa sprawa była opracowana. (A bardziej po polsku: Zajmowaliśmy się Państwa sprawą/podaniem itp.)
- Czas zaprzeszły Plusquamperfekt (używany w zdaniach z następstwem czasów)
Ihr Anliegen war bearbeitet worden. – Państwa sprawa była opracowana. (A bardziej po polsku: Zajmowaliśmy się Państwa sprawą/podaniem itp.)
Niemiecka strona bierna (Passiv) i es
Jeśli zamieniamy zdanie w stronie czynnej na zdanie w stronie biernej, to wyraz stojący w stronie czynnej w Akkusativie zamienia nam się w podmiot w stronie biernej.
Ich kaufe eine Zeitung. – Kupuję gazetę.
Eine Zeitung wird (von mir) gekauft. – Gazeta jest kupowana.
A co w przypadku, gdy w zdaniu w stronie czynnej nie ma wyrazów w Akkusativie?
Ponieważ język niemiecki uwielbia podmioty w zdaniach, to na ratunek przychodzi nam bezosobwy podmiot es. Nie ma on tu w zasadzie żadnego znaczenia, pełni funkcję dekoracyjną, sprawia, że zdanie lepiej brzmi, jest poprawne gramatycznie.
Der Mann hilft einem Hund. – Mężczyzna pomaga psu.
Es wird einem Hund geholfen. – Pomaga się psu. (po polsku nie da się powiedzieć tego w stronie biernej)
To es może być obligatoryjne lub nie.
Obligatoryjny podmiot bezosobowy es
Jeśli zdanie w stronie czynnej składa się tylko z podmiotu bezosobowego man i czasownika, to w stronie biernej MUSI wystąpić es.
Man arbeitet. – Pracuje się.
Es wird gearbeitet. – Pracuje się.
Fakultatywny podmiot bezosobowy es
Jeśli mamy jakieś dodatkowe wyrazy w zdaniu, to w stronie biernej stawiamy jeden z nich na początku, na miejscu podmiotu es. Wtedy wyrzucamy to es ze zdania, czasownik werden nadal jednak odmienia się tak, jakby to es nadal było w naszym zdaniu. W takim wypadku ewentualne pozostawienie podmiotu es w zdaniu sprawia, że brzmi ono niezgrabnie i słabo stylistycznie.
Man arbeitet am Montag.
Es wird am Montag gearbeitet.
Am Montag wird gearbeitet. – najlepsza wersja tego zdania
Dodatkowe informacje
Jeśli chcemy podać w Passivie wykonawcę czynności, to:
- uzywamy von dla osób
Das Buch wird von Marco gelesen. – Książka jest czytana przez Marco.
Der Müll wurde von mir in den Eimer geworfen. – Śmieci zostały wyrzucone przeze mnie do wiadra.
- używamy durch dla urządzeń, zjawisk, instytucji
Das Dach wurde durch den Wind zerstört. – Dach został zniszczony przez wiatr.
Die Wiesen wurden durch Schnee bedeckt. – Łąki zostały pokryte śniegiem.
- używamy mit dla narzędzi, przy pomocy których coś zostało zrobione
Sie wurde mit dem Messer gestochen. – Została dźgnięta nożem.
Der Brief wurde mit dem Bleistift geschrieben. – List został napisany ołówkiem.
Zdania z podmiotem bezosobowym man można przekształcić na Passiv
Man darf hier nicht rauchen. => Hier darf nicht geraucht werden.
Man kocht die Suppe am Wochenende. => Die Suppe wird am Wochenende gekocht.
- Istnieją dwa rodzaje strony biernej w języku niemieckim: Vorgangspassiv, który omawiam w tym wpisie i przedstawia nam on jakiś proces, druga strona bierna to Zustandspassiv opisujący stan.
- Nie wszystkie zdania da się powiedzieć w stronie biernej!
Nie tworzymy strony biernej od:
- czasowników modalnych
- czasowników zwrotnych
- czasowników wyrażających posiadanie: haben – mieć, bekommen – otrzymywać, besitzen – posiadać, kriegen – dostwać
- czasowników bezosobowych z es: es gibt, es regnet, es hagelt, es schneit itp
- czasowników wyrażających miary lub koszty: wiegen – ważyć, kosten – kosztować, enthalten – zawierać
Jak wygląda użycie strony biernej w mowie o przeszłości ? Czy do opisu zdarzeń z przeszłości używa się strony biernej perfekt, czy dla ułatwienia można użyć strony biernej präteritum?