Dziś ostatni z trzech wpisów dotyczących miejsca czasownika w zdaniu niemieckim. W pierwszym poście pisałam o szyku prostym, a potem o szyku końcowym. Teraz pora na odpowiedź na pytanie Kiedy używamy szyku końcowego w języku niemieckim?
Mam dla Was dobre wieści. Ze wszystkich trzech możliwości, gdzie postawić czasownik w zdaniu niemieckim, szyk końcowy jest używany najczęściej.
Oznacza to, że warto go znać, ale zanim się za niego weźmiecie przećwiczcie sobie porządnie wspomniany wyżej szyk prosty i szyk przestawny. Jak nauczycie się spójników z dwóch poprzednich wpisów, to potem po wszystkich innych spójnikach będziecie używać szyku końcowego.
Jak sama nazwa wskazuje, szyk końcowy oznacza, że najważniejszy wyraz w zdaniu, czyli czasownik, stoi na samym końcu zdania.
Schemat szyku końcowego w zwykłym zdaniu to:
zdanie główne + przecinek + spójnik + podmiot (osoba, rzecz, „coś”) + reszta zdania + orzeczenie (odmieniony czasownik)
Ich gehe heute ins Kino, weil ich frei habe. – Idę dziś do kina, bo mam wolne.
Timo arbeitet immer noch bei Siemens, obwohl er seinen Job bald wechselt. – Timo nadal pracuje w Siemensie, mimo że wkrótce zmienia pracę.
Wir lernen am Freitag Deutsch, wenn die Lehrerin gesund ist. – Uczymy sie w piątek niemieckiego, jeśli nauczycielka będzie zdrowa.
Dodatkowe uwagi:
-
- Czasowniki rozdzielnie złożone odmieniają się normalnie w szyku końcowym, ale piszemy je łącznie
Ich kann jetzt nicht mitkommen, weil ich aufräume. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo sprzątam.
-
- W zdaniach z czasownikiem modalnym i bezokolicznikiem odmieniony czasownik stoi na końcu
Ich kann nicht mitkommen, weil ich jetzt aufräumen muss. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo muszę teraz sprzątać.
-
- W zdaniach w czasie przeszłym Perfekt i w stronie biernej Passiv odmieniony czasownik stoi na końcu
Ich konnte nicht mitkommen, weil ich aufgeräumt habe. – Nie mogłam iść z Tobą/Wami, bo sprzątałam.
Ich konnte nicht mitkommen, weil mein Auto gestohlen wurde. – Nie mogłam iść z Tobą/Wami, bo ukradziono mi auto.
-
- Czasowniki zwrotne, czyli te z sich, też stoją na końcu, ale sich stoi jak najbliżej początku zdania jak to tylko możliwe
Ich kann jetzt nicht mitkommen, weil ich mich gerade in der Sauna erhole. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo właśnie odpoczywam w saunie.
Spójniki, po których używamy szyku końcowego to m.in (jest ich dużo więcej):
-
- dass – że, aby
Ich denke, dass du gut aussehend bist. – Myślę, że jesteś przystojny.
-
- weil – ponieważ
Ich blogge, weil das mir Spaß macht. – Bloguję, bo sprawia mi to przyjemność.
-
- wenn – kiedy, jeśli
Wenn ich zuerst aufräume, dann kann ich mich erholen. – Jeśli najpierw posprzątam, to potem mogę odpocząć.
W kolejnych wpisach omówię osobno poszczególne spójniki, po których występuje szyk końcowy.
