Kiedy używamy szyku końcowego w języku niemieckim?

Dziś ostatni z trzech wpisów dotyczących miejsca czasownika w zdaniu niemieckim. W pierwszym poście pisałam o szyku prostym, a potem o szyku końcowym. Teraz pora na odpowiedź na pytanie Kiedy używamy szyku końcowego w języku niemieckim?

---

Mam dla Was dobre wieści. Ze wszystkich trzech możliwości, gdzie postawić czasownik w zdaniu niemieckim, szyk końcowy jest używany najczęściej.

Oznacza to, że warto go znać, ale zanim się za niego weźmiecie przećwiczcie sobie porządnie wspomniany wyżej szyk prosty i szyk przestawny. Jak nauczycie się spójników z dwóch poprzednich wpisów, to potem po wszystkich innych spójnikach będziecie używać szyku końcowego.

Jak sama nazwa wskazuje, szyk końcowy oznacza, że najważniejszy wyraz w zdaniu, czyli czasownik, stoi na samym końcu zdania.

---

---

Schemat szyku końcowego w zwykłym zdaniu to:

zdanie główne + przecinek + spójnik + podmiot (osoba, rzecz, „coś”) + reszta zdania + orzeczenie (odmieniony czasownik)

Ich gehe heute ins Kino, weil ich frei habe. – Idę dziś do kina, bo mam wolne.
Timo arbeitet immer noch bei Siemens, obwohl er seinen Job bald wechselt. – Timo nadal pracuje w Siemensie, mimo że wkrótce zmienia pracę.
Wir lernen am Freitag Deutsch, wenn die Lehrerin gesund ist. – Uczymy sie w piątek niemieckiego, jeśli nauczycielka będzie zdrowa.

Dodatkowe uwagi:

• • Czasowniki rozdzielnie złożone odmieniają się normalnie w szyku końcowym, ale piszemy je łącznie

Ich kann jetzt nicht mitkommen, weil ich aufräume. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo sprzątam.

• • W zdaniach z czasownikiem modalnym i bezokolicznikiem odmieniony czasownik stoi na końcu

Ich kann nicht mitkommen, weil ich jetzt aufräumen muss. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo muszę teraz sprzątać.

• • W zdaniach w czasie przeszłym Perfekt i w stronie biernej Passiv odmieniony czasownik stoi na końcu

Ich konnte nicht mitkommen, weil ich aufgeräumt habe. – Nie mogłam iść z Tobą/Wami, bo sprzątałam.
Ich konnte nicht mitkommen, weil mein Auto gestohlen wurde. – Nie mogłam iść z Tobą/Wami, bo ukradziono mi auto.

• • Czasowniki zwrotne, czyli te z sich, też stoją na końcu, ale sich stoi jak najbliżej początku zdania jak to tylko możliwe

Ich kann jetzt nicht mitkommen, weil ich mich gerade in der Sauna erhole. – Nie mogę iść z Tobą/Wami, bo właśnie odpoczywam w saunie.

Spójniki, po których używamy szyku końcowego to m.in (jest ich dużo więcej):

• • dass – że, aby

Ich denke, dass du gut aussehend bist. – Myślę, że jesteś przystojny.

• • weil – ponieważ

Ich blogge, weil das mir Spaß macht. – Bloguję, bo sprawia mi to przyjemność.

• • wenn – kiedy, jeśli

Wenn ich zuerst aufräume, dann kann ich mich erholen. – Jeśli najpierw posprzątam, to potem mogę odpocząć.