Dzisiaj mam dla Was coś specjalnego – zagłębimy się w niemieckie filmy, seriale i książki, które dotykają tematu II wojny światowej. Jak sami zobaczycie, ten okres historyczny jest nadal obecny w niemieckiej kulturze.
Dzisiejszy wpis to miks przeczytanych(*) i obejrzanych(*) przeze mnie dzieł razem z pozycjami, które są na mojej liście do przeczytania i obejrzenia. Zdecydowana większość ma, w moim odczuciu, nietypowe, ale jednocześnie warte poznania podejście do II Wojny Światowej. Mam w planie aktualizować ten wpis o kolejne poznane przeze mnie pozycje. Chcę w ten sposób nie tylko zaoferować Wam bardziej zróżnicowane spojrzenie na to, jak różni twórcy radzą sobie z tematem wojny, ale i poszerzyć własne horyzonty.
Kiedy oglądam niemieckie filmy o II wojnie światowej czy czytam powieści na ten temat, często zastanawiam się, gdzie kończy się w nich historia, a zaczyna fikcja.
W szkole uczyłam się głównie o bitwach i sojuszach, a to, co mnie najbardziej interesuje w tym temacie, to historie pokazujące, jak zwykli ludzie próbowali znaleźć sens pośród chaosu wojny. Te osobiste opowieści dodają ludzkiego wymiaru do suchych faktów, sprawiając, że historia staje się dla mnie bardziej zrozumiała.
Zapraszam Was do odkrycia ze mną tych dzieł, które pokazują, jak niemiecka kultura wciąż wraca do tematu II wojny światowej, próbując znaleźć nowe sposoby na opowiedzenie historii, która wydaje nam się już dobrze opisana. Każdy film, każda książka czy serial to okazja, by spojrzeć na znane wydarzenia z nowej perspektywy. To także szansa, by zadać sobie pytanie, jak te historie wpływają na nasze rozumienie przeszłości oraz współczesne postrzeganie konfliktów.
Niemieckie książki o II Wojnie Światowej
Altes Land*
„Altes Land” (Ten dom jest mój, 2020, powieść) – historia dwóch kobiet, które niespodziewanie odnajdują coś, czego nie szukały – rodzinę. Część akcji dzieje się współcześnie, a część to wspomnienia Very, kiedy w 1945 roku wraz z matką ucieka z Prus Wschodnich do dzisiejszych Niemiec.
Deutsches Haus*
„Deutsches Haus” (W niemieckim domu, 2018, powieść) – Frankfurt, 1963. Eva, wykształcona tłumaczka i najmłodsza córka właścicieli gospody, Bruhnsów, jest tuż przed zaręczynami. Niespodziewanie zostaje poproszona o tłumaczenie zeznań świadków podczas procesu. Jej rodzice, podobnie jak przyszły narzeczony, są temu przeciwni: to pierwszy proces oświęcimski, który właśnie ma się rozpocząć w mieście.
Die vergessene Generation: Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen
„Die vergessene Generation: Die Kriegskinder brechen ihr Schweigen” (2015) – książka opisuje wspomnienia i doświadczenia pokolenia dzieci wojennych, wpływ II wojny światowej na ich rozwój i zdrowie w dorosłym życiu.
Niemieckie seriale o II Wojnie Światowej
W Niemczech używa się terminu Fernsehfilm na 2-3 częściowe produkcje puszczane w niemieckiej telewizji, gdzie jeden odcinek trwa zazwyczaj ok 90 min. W ramach tego wpisu traktuję te dzieła jako miniseriale. Często można je obejrzeć bezpłatnie na terenie Niemiec, Szwajcarii i Austrii w mediatece ARD lub ZDF.
Deutsches Haus*
„Deutsches Haus” (2023) – Frankfurt, 1963. Eva, wykształcona tłumaczka i najmłodsza córka właścicieli gospody, Bruhnsów, jest tuż przed zaręczynami. Niespodziewanie zostaje poproszona o tłumaczenie zeznań świadków podczas procesu. Jej rodzice, podobnie jak przyszły narzeczony, są temu przeciwni: to pierwszy proces oświęcimski, który właśnie ma się rozpocząć w mieście.
Der Überläufer
„Der Überläufer” (2020) – w 1944 roku żołnierz Wehrmachtu Walter Proska, wracając z urlopu na front wschodni, spotyka młodą Polkę, Wandę. Proska jest w stanie usunąć bombę, którą młoda kobieta umieściła w wagonie pociągu. Jednak niedługo później pociąg najeżdża na minę podłożoną przez partyzantów i eksploduje.
Charité*
„Charité” (II sezon, 2019) – Opowiada o życiu w berlińskim szpitalu Charité podczas II wojny światowej.
UWAGA! W trailerze jest sporo spojlerów dotyczących fabuły.
Das Boot
„Das Boot” (Okręt, 2018) – Serial będący kontynuacją słynnego filmu, koncentruje się na losach kolejnej załogi niemieckiego U-Boota oraz francuskiego ruchu oporu.
Unsere Mütter, unsere Väter*
„Unsere Mütter, unsere Väter” (Nasze matki, nasi ojcowie, 2013) – miniserial, który wywołał międzynarodową debatę. Przedstawia historię pięciorga przyjaciół, którzy na różne sposoby zostają wciągnięci w wir wojny. Serial bada wpływ ideologii nazistowskiej na młodych Niemców oraz ich późniejsze zmaganie się z własnymi wyborami i ich konsekwencjami.
Niemieckie filmy o II Wojnie Światowej
The Zone of Interest*
„The Zone of Interest” (Strefa interesów, 2023) – Bei dem Historienfilm handelt es sich um eine freie Adaption des gleichnamigen Romans des britischen Schriftstellers Martin Amis. Im Mittelpunkt der Handlung steht die Familie von Rudolf Höß, von Mai 1940 bis November 1943 Kommandant des Konzentrationslagers Auschwitz.
Der Hauptmann
„Der Hauptmann” (Kapitan, 2017) – niemiecko-polsko-francuska biografia filmowa autorstwa Roberta Schwentkego. Kręcony w czerni i bieli film historyczny opowiada o niemieckim dezerterze, Willim Heroldzie, który podczas ostatnich tygodni wojny przywdziewa uniform oficerski i dopuszcza się okrucieństw.
Elser
„Elser” (2015) – film przedstawia historię Georga Elsera, bohatera ruchu oporu przeciwko nazistom, który w 1939 roku podjął próbę zamachu na Adolfa Hitlera i czołowych liderów nazistowskich w monachijskim Bürgerbräukeller
Lore*
„Lore” (2012) – film opowiada historię Lore, nastolatki, która musi prowadzić swoje młodsze rodzeństwo przez zniszczoną wojną Niemcami, gdy jej rodzice, naziści, zostają aresztowani przez aliantów.
Hannah Arendt*
„Hannah Arendt” (2012) – film opowiada krótki fragment życia Hannah Arendt, niemieckiej filozofki i myślicielki żydowskiego pochodzenia. Udało jej się uciec z Niemiec najpierw do Francji, przed wybuchem II Wojny Światowej, a potem do Stanów w trakcie jej trwania. Akcja filmu rozgrywa się po wojnie i przedstawia jej podejście do procesu Adolfa Eichmanna, głównego koordynatora planu ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej.
Zwei Leben*
„Zwei Leben” (Dwa życia, 2012, główny język to norweski, ale jest tu też trochę niemieckiego) – rok 1990, upadek Muru Berlińskiego. Nareszcie stają otworem, tajne do tej pory, akta Stasi (Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego Niemieckiej Republiki Demokratycznej). Młody adwokat kontaktuje się z rodzinami poszkodowanymi przez nazistowskie stowarzyszenie Lebensborn. Chce w ich imieniu zawalczyć o odszkodowanie przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka.
John Rabe*
„John Rabe” (2009) – Opowieść o Johnie Rabe, niemieckim biznesmenie, który ratuje tysiące Chińczyków przed masakrą w Nankinie.
Die Fälscher*
„Die Fälscher” (Fałszerze, 2007) – Historia największej operacji fałszerstwa waluty, przeprowadzonej przez nazistów w celu zdestabilizowania gospodarek wrogich państw.
Sophie Scholl – Die letzten Tage*
„Sophie Scholl – Die letzten Tage” (Ostatnie dni Sophie Scholl, 2005) – Opowieść o Sophie Scholl, członkini niemieckiej grupy oporu „Biała Róża”, która została stracona za działalność antynazistowską.
Der Untergang*
„Der Untergang” (Upadek, 2004) – film Olivera Hirschbiegela to portret ostatnich dni Adolfa Hitlera spędzonych w jego bunkrze w Berlinie oraz upadek nazistowskich Niemiec.
Napola – Elite für den Führer
„Napola – Elite für den Führer” (2004) – film o młodym chłopcu, który zostaje wysłany do akademii elitarnych nazistowskich szkół, znanych jako NAPOLA, gdzie przyjaźń i moralność są wystawiane na próbę.
Das Boot
„Das Boot” (Okręt, 1981) – Film przedstawiający ekstremalne warunki życia załogi niemieckiego U-Boota podczas II wojny światowej, podkreślając zarówno psychologiczną intensywność, jak i fizyczne napięcie panujące na pokładzie.
Wszystkie oznaczone „*” pozycje są godne polecenia. Część z nich jest znana i popularna w krajach niemieckojęzycznych.
