Jako dzieci często naiwnie myślimy, że świat jest czarno-biały i w gruncie rzeczy mało skomplikowany. Bajki pokazują dobrego Czerwonego Kapturka i złego Wilka. Tylko w Polsce mówi się po polsku, w Finlandii po fińsku, a we Włoszech po włosku. Prawdziwe życie nie jest takie proste, a historię piszą zwycięzcy. Zapewne większość z Was kojarzy język niemiecki z Niemcami i Austrią, niektórym przyjdzie do głowy jeszcze Szwajcaria. Po moim ostatnim wpisie z okazji dnia francuskiego, wiecie już, że w Alzacji można spotkać bliskich kuzynów języka niemieckiego – dialekty alzackie. A czy słyszeliście o włoskim regionie, w którym 62% mieszkańców posługuje się niemieckim jako językiem ojczystym?
W przedostatniej odsłonie naszej wrześniowej akcji Miesiąc Języków przedstawiam Wam włoską prowincję Bolzano, zwaną Tyrolem Południowym (niem. Südtirol, wł. Alto Adige), zamieszkaną przez ludność tyrolską, włoską i ladyńską. Stolicą prowincji jest Bolzano (niem. Bozen), inne większe miasta to np Merano (niem. Meran) i Bressanone (niem. Brixen). Od 1970 roku Tyrol Południowy posiada status prowincji autonomicznej, język włoski i niemiecki mają zagwarantowaną równość. Oznacza to, że w tym regionie obydwa mają status języków urzędowych i są nauczane również w szkołach. Ponieważ region leży na styku Szwajcarii, Austrii i Włoch podobnie jak Alzacja jest tyglem kulturowo-językowym. W kuchni można bez trudu zauważyć wpływy sąsiednich państw: smakosze mogą zajadać się tu strudlem jabłkowym czy speckiem, popijać od czasu do czasu lokalne wino czy grappę. W czasie adwentu można wybrać się na jeden z południowo-tyrolskich jarmarków bożonarodzeniowych.
Od IX w. do 1919 roku Tyrol Południowy był częścią różnych państw austriacko-niemieckich. To właśnie dlatego, mimo licznych perturbacji za czasów Mussoliniego, niemiecki to nadal dominujący język w tym rejonie. Szacuje się, że ok 23% mieszkańców posługuje się językiem włoskim jako ojczystym, a 4% Tyrolczyków mówi po ladyńsku. Język ladyński należy do grupy języków retoromańskich i jest niezwykle bliskim kuzynem języka romansz, który jest używany w szwajcarskim kantonie Gryzonia (niem. Graubünden). Jeśli chodzi o dialekt tyrolski, to poniżej znajdziecie niewielką próbkę wraz z niemieckim i polskim odpowiednikiem. Jeśli ciekawi Was ten język to zajrzyjcie do internetowego słownika na: www.oschpele.ritten.org.
- alm, olm (różna wymowa) = immer = zawsze
- bärig = super, toll = super, świetny
- norret = verrückt, dumm = szalony, głupi
- Buschn = Blumenstrauss = bukiet kwiatów
- kulo hobn (wulg.) = Glück haben = mieć szczęście
- eppes = etwas = coś
- hetzig = lustig = zabawny
- a Hetz hobn = Spaß haben, sich gut unterhalten = dobrze się bawić
- Putz = Polizist = policjant
- Puff = Chaos, Unordnung = chaos, bałagan
Poniżej pozostałe wpisy z tego cyklu:
Angielski C2 – Wspólny przodek angielskiego i włoskiego i dzisiejsze jego ślady
Angielski dla każdego – Rzymianie tu byli!
Specyfika języka – Rzym w idiomach
Biały Mały Tajfun – Matteo Ricci
Français mon amour – „Wspólne” słowa francuskiego i włoskiego
Love for France – Włoska piosenka po francusku
Bzik Iberyjski – Włoskie ślady na hiszpańskiej mapie
Szwecjoblog – Szwedzi chwalą się po włosku
Studia, parla, ama – Miesiąc Języków, czyli wiele różnych włoskich
Wloskielove – Po włosku czyli po jakiemu?
CiekawAOSTA – Jak nauczyłam się języka włoskiego?
Rozkład jazdy na ten miesiąc:
1.09. (wtorek) – angielski
4.09. (piątek) – chiński
7.09. (poniedziałek) – francuski
10.09. (czwartek) – kirgiski
13.09. (niedziela) – niemiecki
16.09. (środa) – rosyjski
19.09. (sobota) – szwedzki
22.09. (wtorek) – włoski
25.09. (piątek) – polski
Źródła:
https://de.wikipedia.org/wiki/Südtirol
http://www.suedtirolerland.it/de/
Mapka: Kmusser and TUBS, CC BY-SA 3.0
Bardzo podoba mi się wstęp do tego posta! Chyba zacznę go cytować na zajęciach 😉