Jaka jest różnica między „um” a „am” w języku niemieckim?

Dziś odpowiem na pytanie, jakie zadała mi jedna z Czytelniczek (die Leserin, die Leserinnen), a mianowicie jaka jest różnica między słowami „um” a „am” w języku niemieckim. Na pierwszy rzut oka wyrazy te różnią się tylko jedną literką i mogłoby się wydawać, że nie ma między nimi zbyt dużej różnicy. Otóż nic bardziej mylnego ;).

Zacznijmy od um, będącego przyimkiem. A czym są przyimki? To takie małe przydatne wyrazy, dzięki którym możemy na przykład powiedzieć: o moim rozmarynie, z Mańkiem, do Niemiec, na dachu itp. Ta cała drobnica to właśnie przyimki. um jest przyimkiem, który ZAWSZE łączy się z czwartym przypadkiem Akkusativem. A co może oznaczać um?

• używamy tego przyimka do podawania godziny:

Ich stehe um 7 Uhr auf. – Wstaję o 7.
Um wie viel Uhr beginnst du deine Arbeit? – O której zaczynasz pracę?

• oznacza wokół/dookoła:

Die ganze Familie sitzt um den Tisch herum. – Cała rodzina siedzi dookoła stołu

• łączy się z różnymi czasownikami np:

bitten um + Akk – prosić o
Er bittet um ihre Hand. – On prosi ją o rękę.
streiten um + Akk – kłócić się o
Die Geschwister streiten um alles. – Rodzeństwo kłóci się o wszystko

---

---

• występuje w różnych wyrażeniach np:

Auge um Auge, Zahn um Zahn. – Oko za oko, ząb za ząb
rund um die Uhr – 24 godziny na dobę, non-stop
um die Ecke – za rogiem

Am to taki trochę rower składak, nie składa się co prawda ze zbyt wielu części (bo tylko z dwóch), ale może w ten sposób będzie Wam łatwiej zapamiętać różnicę. am ukrywa w sobie przyimek i rodzajnik:

am = an + dem
Czym jest rodzajnik? To kolejny mały wyraz, który w języku niemieckim zazwyczaj nie ma żadnego konkretnego znaczenia, ale dzięki niemu wiemy jakiej „płci” jest dany wyraz (der – męski, die – żeński/liczba mnoga, das – nijaki) i w jakim przypadku stoi. Ponieważ rodzajniki się odmieniają raz można zobaczyć den, innym razem dem czy nawet des. Co może oznaczać am?

• pojawia się przed nazwami dni tygodnia i części pór dnia:

am Freitag/Mittwoch – w piątek/środę
am Morgen – rano
am Vormittag – przed południem
am Mittag – w południe
am Nachmittag – po południu
am Abend – wieczorem

• występuje w wyrażeniach:

am Wochenende – w weekend
am Ende – na końcu
am Anfang – na początku

• używamy go przy podawaniu dat:

Ich bin am 13. Januar geboren. – Urodziłam się 13 stycznia

• i w innych wyrażeniach takich jak np:

am Meer – nad morzem
am Ufer – nad brzegiem
am Strand – na plaży
am Rand – na skraju/krawędzi
am See – nad jeziorem
am Tag – w ciągu dnia
To tylko niektóre przykłady użycia obu wyrazów. Nie są one skomplikowane, ale należy uczyć się ich w odpowiedniej kolejności. Najpierw rodzajniki, potem przypadki, a następnie przyimki. Język to taki łańcuszek: każda rzecz/wyraz/zagadnienie gramatyczne nie funkcjonuje samodzielnie, ale razem z innymi i poznając te oczka po kolei dużo łatwiej jest je zrozumieć i się ich nauczyć :).