Germanizmy w języku polskim

Germanizmy w języku polskim 1200 800 Diana Korzeb

Pamiętam początki nauki języka niemieckiego, kiedy wszystko było nowe. Rodzajniki der, die, das. Słówka bequem, Tisch, Heft, Buch. Nowe litery ä, ö, ü, ß. W końcu inna wymowa Vater, Brüder, Wohnung. W tym gąszczu nowości każde znajome słówko było na wagę złota. Naukę trochę ułatwiała mi szkolna znajomość angielskiego i…germanizmy. Chociaż z obecności tych drugich nie zdawałam sobie początkowo sprawy, a niektóre zdarza mi się odkrywać dopiero teraz.

Na pewno nie raz słyszysz, że praktycznie każdy język jest jak żywy organizm. Nie tylko ewoluuje sam z siebie, ale podlega też silnym wpływom sąsiednich języków, bądź tego języka, który jest w danym momencie na topie. Obecnie jest to bez wątpienia angielski, ale kiedyś był to francuski czy choćby łacina. Ze względu na naszą trudną historię z naszym w zasadzie największym sąsiadem, Niemcami, język polski najeżony jest germanizmami i to czasem w takich miejscach, w których w ogóle się ich nie spodziewamy.



Przygotowałam dla Ciebie listę germanizmów podzieloną na kilka kategorii. Starałam się wyszukać słowa, które są najbardziej podobne do oryginału i te najbardziej znane. Jeśli chcesz poznać więcej germanizmów, to sprawdź link podany w źródłach.
Zapewne zastanawiasz się, skąd taka mnogość niemieckich zapożyczeń w dziale miejsko-budowlanym. Pamiętasz ze szkoły lekcję historii o lokacji miast na prawie niemieckim? Kiedyś nie można było ot tak sobie założyć miasta, potrzebne do tego były odpowiednie rozporządzenia i reguły. To właśnie z tego powodu tak wiele słów związanych z budową miasta pochodzi z języka niemieckiego.

Budownictwo

  • blacha – das Blech
  • cegła – der Ziegel
  • dach – das Dach
  • farba – die Farbe
  • gwint – das Gewinde
  • hak – der Haken
  • kabel – das Kabel
  • kielnia – die Kelle
  • kit – der Kitt
  • komin – der Kamin
  • lochy – das Loch (dziura)
  • lufcik – die Luft (powietrze)
  • luka – die Lücke
  • sala – der Saal
  • smarować – schmieren
  • sznurek – die Schnur
  • szpachla – der Spachtel
  • szufla – die Schaufel
  • szyba – die Scheibe
  • rura – das Rohr
  • warsztat – die Werkstatt

Dom

  • komoda – die Kommode
  • regał – das Regal
  • sofa – das Sofa
  • szlafrok – der Schlafrock
  • szlafmyca – die Schlafmütze
  • szuflada – die Schublade

Gotowanie, kuchnia

  • bigos – der Beguss (zalewanie wodą)
  • breja – der Brei (papka, kleik)
  • brytfanna – die Bratpfanne (patelnia)
  • cukier – der Zucker
  • flaszka – die Flasche (butelka)
  • kajzerka – die Kaisersemmel (bułka „cesarska”)
  • kartofel – die Kartoffel
  • szynka – der Schinken

Miasto i prawa miejskie

  • arsenał – das Arsenal
  • burmistrz – der Bürgermeister
  • gmina – die Gemeinde
  • grunt – der Grund
  • handel – der Handel
  • jarmark – der Jahrmarkt
  • kasa – die Kasse
  • kiermasz – die Kir­mes
  • kino – das Kino
  • knajpa – die Kneipe
  • lada – der Laden (sklep)
  • plac – der Platz
  • ratusz – das Rathaus
  • sołtys – der Schultheiß
  • stempel – der Stempel
  • szyld – das Schild
  • wójt – der Vogt

Inne

  • baki/baczki – die Backen (policzki)
  • bumelować – bummeln
  • bursztyn – der Bernstein
  • cel – das Ziel
  • fajnie – fein (drobny, doskonały)
  • fałsz – falsch
  • herszt – herrschen (rządzić)
  • kac – der Katzenjammer
  • majstersztyk – das Meisterstück
  • malować – malen
  • obcas – der Absatz
  • radzić – raten
  • smakować – schmecken
  • szacować – schätzen
  • szpic – die Spitze
  • szwagier – der Schwager
  • wihajster – Wie heißt er? (Jak mu tam? Jak on się nazywa?)
  • wyklarować – klar (jasny, przejrzysty)

Zawody

  • drukarz – der Drucker
  • drukować – drucken
  • farbiarz – der Färber
  • kelner – der Kellner
  • kanclerz – der Kanzler
  • mistrz/majster – der Meister
  • rycerz – der Ritter

Powyższy wpis powstał z połączenia dwóch akcji blogerów kulturowo-językowych: W 80 blogów dookoła świata i wrześniowego Miesiąc Języków. Przez cały wrzesień przygotowywaliśmy wpisy o różnych językach widzianych z perspektywy kraju i języka, o których piszemy. Jeśli interesują Cię pozostałe wpisy, to kliknij w tagi bądź linki poniżej.
w 80 blogów


Pozostałe wpisy z tego cyklu:

Polsko-austriacki przekładaniec, Fałszywi przyjaciele, Francuskie zapożyczenia w języku polskim, Polskie akcenty w języku francuskim, Najsłynniejszy Gruzin w Polsce, Polska okiem Norwega, Szwedzkie słowa w języku polskim, Czy przybył już poseł Lechistanu?, MAM NEWSA czyli ile angielskiego jest w polskim, Włoszki, które pokochały Polskę, Czy wiesz, co mówisz (po włosku)?!

Rozkład jazdy na ten miesiąc:

1.09. (wtorek) – angielski

4.09. (piątek) – chiński

7.09. (poniedziałek) – francuski

10.09. (czwartek) – kirgiski

13.09. (niedziela) – niemiecki

16.09. (środa) – rosyjski

19.09. (sobota) – szwedzki

22.09. (wtorek) – włoski

25.09. (piątek) – polski

MJ-PATRONI MEDIALNI (1)
Źródła:
http://diglib.bis.uni-oldenburg.de/bis-verlag/wdlp/all_S.html
(de Vincenz, A. / Hentschel, G.: Das Wörterbuch der deutschen Lehnwörter in der polnischen Schrift- und Standardsprache. Göttingen – Oldenburg.)

Diana Korzeb

Od 10 lat pomagam moim kursantkom rozgadać się po niemiecku. Piszę bloga dla fanek języka niemieckiego. Więcej o mnie: <a href="https://sklep.jezykowyprecel.pl/o-mnie/">kliknij tutaj</a>.

Diana Korzeb

Od 10 lat pomagam moim kursantkom rozgadać się po niemiecku. Piszę bloga dla fanek języka niemieckiego. Więcej o mnie: kliknij tutaj.

Autorka: Diana Korzeb
37 komentarzy